Đời thứ 10: Chu an Nguyễn Khoa Kỳ, Thượng thơ bộ kinh tế

Cụ là ấm thọ Kiểm thảo và Tú tài xuất thân, cụ sẵn thông minh, có tài cường ký. Thuở trước cùng chúng tôi (Nguyễn Khoa Vy) học chữ Hán với cụ Ba La rồi tới ông Huyện Cả (Nguyễn Khoa Lượng.) Sau lại lên trường Quốc Tử Giám mà học tư với ông Tế Tửu Khiêu Năng Tịnh, được ngợi khen.

Ông Tế Tửu tiên đoán ngày sau cụ sẽ đại thành công và tặng cụ hai chữ Chu An để làm biệt hiệu. Khi trường Quốc học mới lập thành, cụ xin vào học, hết sức chăm chỉ, trong 3 năm mà từ lớp 6 lên đến lớp nhứt. Đỗ thủ Khoa  tốt nghiệp, cụ được bổ trợ giáo trường Pháp Việt ở Đông Ba.

Lúc đang làm Phó giáo ở phủ Tuyên Hóa, khi vua Thành Thái cho lập trường Tôn Học, cụ được bổ làm Đốc Giáo. Sau khi trường Tôn Học bãi thi, cụ được bổ Đốc giáo trường Quảng Trị (dạy các hoàng thân.)

Qua trào Duy Tân, cụ cải bổ qua Nam Triều, trước tiên làm Tư vụ bộ Hình, lần lên Chủ sự, rồi nhậm chức Tri huyện Hoằng Hóa; sau đó, thăng Tri phủ Tuy Hòa, Tuy Phước rồi Triệu Phong. Tiếp theo giữ chức Quảng đạo Phan Rang, Tuần vũ Phan Thiết, rồi thăng Tổng đốc Nghệ An. Lúc về kinh, cụ nhậm chức Hiệp tá Bộ Kinh tế, sung Cơ mật Viện với Nam tước.

Cụ đồng soạn tập sưu khảo Une Lignée de Loyaux Serviteurs đăng trong tạp chí Bulletin des Amis du Vieux Hué. Cụ làm miếu ở Bình Định và ở các Phủ các Tỉnh, và mua ruộng giao cho làng sở tại để lo hương khói ngài Triệu thành Hầu Nguyễn Khoa Kiên.

Cụ làm bia kỷ niệm Ngài Hào nguyên Hầu Nguyễn Khoa Hào ở Nghệ An; khi về Huế lập chùa An lạc để thờ hai Ngài Triệu thành Hầu và Hào nguyên Hầu. Chùa ấy được sắc tứ, lại có xây pho tượng ngài Triệu thành Hầu ở trước chùa. Cụ mua ruộng để làm hương hỏa.            

                                 

                                                                                                 Nguyễn Khoa Vy viết